12 februari 2019
Leestijd: 6 minuten
Vlaamse overheid doet grootschalig onderzoek met VBBA
12 februari 2019
Leestijd: 6 minuten
Vlaamse overheid doet grootschalig onderzoek met VBBA
Sinds 2004 voert Stichting Innovatie & Arbeid (StIA) in opdracht van de Vlaamse overheid elke drie jaar grootschalig onderzoek uit naar de werkbeleving en arbeidsomstandigheden in Vlaanderen. Ook dit jaar wordt het onderzoek naar Werkbaar werk weer herhaald met een survey onder ruim 50.000 werknemers en zelfstandigen.
VBBA van SKB
StIA maakt in het onderzoek gebruik van de Vragenlijst Beleving en Beoordeling van de Arbeid (VBBA) van SKB. Dat levert een goudmijn aan onderzoeksgegevens op. Recent onderzoek daarop leidde tot verrassende inzichten over het balansmodel van Karasek.
Populair model om stress te verklaren
Met de onderzoeksgegevens uit 2016 heeft StIA de validiteit van het balansmodel van Karasek getest. Dat model is populair bij HR adviseurs, omdat het op een heldere manier laat zien wanneer je stress van je werk krijgt.
Alleen het hebben van hoge taakeisen (bijvoorbeeld werkdruk of emotionele belasting) is op zichzelf niet voldoende reden om stress-risico’s te lopen. Van belang zijn ook de regelmogelijkheden (‘job controls’): bijvoorbeeld dat je voldoende afwisseling in je werk hebt en autonomie ervaart. Als je dat in balans kunt brengen, kun je – volgens het model - stress-risico’s voorkomen.
Alleen het hebben van hoge taakeisen (bijvoorbeeld werkdruk of emotionele belasting) is op zichzelf niet voldoende reden om stress-risico’s te lopen. Van belang zijn ook de regelmogelijkheden (‘job controls’): bijvoorbeeld dat je voldoende afwisseling in je werk hebt en autonomie ervaart. Als je dat in balans kunt brengen, kun je – volgens het model - stress-risico’s voorkomen.
Het model van Karasek gaat er vanuit dat hoge taakeisen op zichzelf geen stressrisico’s veroorzaken, zoalang je maar voldoende regelmogelijkheden hebt (zoals bijvoorbeeld afwisseling in het werk en autonomie). Bij een goede balans tussen taakeisen en regelmogelijkheden leidt dat juist tot motivatie. In recentere varianten van dit model wordt over hulpbronnen gesproken i.p.v. regelmogelijkheden. Bron afbeelding: StIA.
Afwisseling en autonomie compenseren, maar niet helemaal
Verrassend genoeg blijkt dat de Vlaamse medewerkers die in de categorie ‘active jobs’ vallen, toch nog veel stress-risico lopen. De hypothese dat ruime autonomie bij een gevarieerd en uitdagend takenpakket voorkómt dat de hoge werkdruk uitmondt in stress, blijkt dus maar in beperkte mate te kloppen.
Wat betekent dat voor de praktijk?
Belangrijk is dat je niet onbeperkt werkdruk kunt bufferen door voldoende hulpbronnen in te zetten; je zult ook naar de taakeisen moeten kijken.
Of zoals de onderzoekers van het StIA formuleren:
“Het inzetten op herontwerp van arbeidsorganisatie en functies in de richting van meer gevarieerde takenpakketten en decentralisering van regelcapaciteit naar de werkvloer is een valabel beleidsspoor om werkbetrokkenheid en competentie-ontwikkeling te stimuleren, maar om mensen (langer) gezond aan de slag te kunnen houden is complementaire aandacht voor werkdruk en haalbare taakeisen noodzakelijk.”
Of zoals de onderzoekers van het StIA formuleren:
“Het inzetten op herontwerp van arbeidsorganisatie en functies in de richting van meer gevarieerde takenpakketten en decentralisering van regelcapaciteit naar de werkvloer is een valabel beleidsspoor om werkbetrokkenheid en competentie-ontwikkeling te stimuleren, maar om mensen (langer) gezond aan de slag te kunnen houden is complementaire aandacht voor werkdruk en haalbare taakeisen noodzakelijk.”